همانطور که در موسیقی، دستگاه ها و گوشه ها برای درک هرچه بهتر گونه های مختلف آوایی به کمک نوازندگان و آهنگساز ها می آید، یا در در ادبیات، سبک ها، یا مکاتب مختلف، قالب های ادبی را قابل درک تر می کند، در عطرسازی و بویایی نیز، عبارات و اصطلاحاتی ایجاد می شود که با تکیه بر آن ها و استعمال آن ها می توانیم، علم بویایی را بهتر درک کنیم و بیشتر گسترش دهیم.
از جمله مهم ترین و پایه ای ترین مفاهیم در شناخت گونه بندی عطرها، شناخت گروه های بویایی (olfaction groups) هستند.
شاید بار ها سعی کرده باشید که با گفتن جملاتی مثل: «بوی گرم و خاصی داشت» یا «مثل بوی طبیعت تو فصل بهار بود» فروشنده ی عطری را راهنمایی کنید تا بوی مورد نظر شما را پیدا کند. باید بدانید، کاری که شما تلاش در انجام آن داشتید، توصیف یک رایحه است و در این زمینه اصطلاحاتی بسیار فراتر از گرم و تلخ و شیرین و خنک و.. وجود دارد.
گروه های بویایی
شاید برایتان پیش آمده باشد که در توضیحات یک عطر، اصطلاحاتی دیده باشید و تعجب کنید و معنی آن را ندانید. یا برعکس شاید از توصیف رایحه ی آن عطر، با آن کلمات لذت برده باشید.
برای مثال در توصیف رایحه ی عطر آکوا بولگاری پور هوم Aqva Pour Homme bvlgari، می خوانید که رایحه ی آن آروماتیک و دریایی است با اشاره ای عمیق به نت های چوبی. این کار توصیف بوی عطر با استفاده از گروه های بویایی است.
گروه های بویایی اسامی ای هستند، که به دسته های مختلف عطر داده می شوند. این نامگذاری بیش از هر چیز بر اساس موارد زیر انجام می شود:
مواد اولیه مورد استفاده در ساخت عطر (نت های عطر).
احساس و تصوری که یک رایحه در فرد بوجود می آورد.
تصور عمومی مشترک بین افراد از یک بو یا یک عبارت.
تعداد این خانواده های مختلف بو، بسیار زیاد است. اما دسته هایی اصلی و مهم تر وجود دارد که در صنعت عطر، بیش از همه مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر هفت گروه بویایی اصلی در صنعت عطرسازی شناخته می شود. که هریک از گروه ها به تعدادی زیر شاخه تقسیم می شوند.
با هم به برخی از گروه های بویایی اصلی می پردازیم:
آروماتیک (معطر) Aromatic
یکی از مهم ترین گروه های بویایی، گروه آروماتیک است. این تیپ رایحه عمدتا توسط مواد اولیه ای چون رزماری، زیره، اسطوخودوس، مریم گلی و سایر گیاهانی که بویی بسیار پرقوت و شدید ایجاد می کنند بوجود می آید.
ویژگی اصلی گروه بویایی آروماتیک، رایحه های گیاهی و بسیار تند و تیز است که عموما در عطر های مردانه استفاده می شود. برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
گروه بویایی آروماتیک خود به پنج زیر گروه تقسیم می شود:
آروماتیک دریایی Aromatic Aquatic برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
آروماتیک آرامش بخش Aromatic Fougere برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
آروماتیک میوه ای Aromatic Fruity برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
آروماتیک گیاهی (سبز) Aromatic Green برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
آروماتیک تند Aromatic Spicy برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
مدیترانه ای (چیپر، قبرسی) Chypre
شاید توصیف این دسته، بین گروه های بویایی سخت ترین باشد. این گروه اولین بار در سال 1917، به خاطر عطر Coty chypre نامگذاری شد. این گروه بویایی بسیار تخصصی می باشد و عطرهایی که با نوعی خاص از ترکیب نت های خزه ای، چوبی و گلدار است که می تواند به بوهای میوه ای یا چرمی نیز اشاره ای داشته باشد، در این گروه قرار می گیرد. ترکیبی که عمدتا عطرهای سنگین و تندی را پدید می آورد.
لازم به ذکر است که دیگر استفاده از این نوع گروه بویایی کم کم دارد منسوخ می شود و بیشتر عطرهای قدیمی با این گروه بویایی طراحی می شدند. همانطور که از نام گروه مدیترانه ای پیداست، بوییدن عطر های این دسته می تواند تداعی کننده طبیعت مدیترانه و سواحل قبرس باشد. گروه بویایی مدیترانه ای خود به دو زیر گروه تقسیم می شود:
چیپر گلبو Chypre Floral برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
چیپر میوه ای Chypre Fruity برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
مرکباتی Citrus
رایحه های مرکباتی قدیمی و بسیار فراوان هستند. در عطر های این گروه مواد اولیه اصلی مرکبات و میوه ها مثل ترنج، لیمو، پرتقال، ماندارین، گریپ فروت، نارنج و نارنگی و سایر مرکبات به کار برده می شود که غالبا با دسته های دیگر همراه میگردد.
اگر بوی سبک و مرکباتی این دسته با رایحه های آروماتیک، ترش و چوبی ترکیب شود، رایحه ای مردانه و اگر با دسته های گل بو ترکیب شود عطری زنانه را ایجاد خواهد کرد. به طور کلی گروه بویایی مرکباتی خود به دو زیر گروه تقسیم می شود:
مرکباتی آروماتیک (معطر) Citrus Aromatic برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
مرکباتی خوراکی Citrus Gourmand برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
گلدار (گل بو) Floral
بزرگترین دسته عطر ها، گروه بویایی عطر های گل بو است. این گروه خود شامل گروه های بویایی متنوع و متعددی از جمله گل بوی آلدهیدی، گلدار دریایی، گلدار میوه ای و… می شود.
عطر های گلدار در نت پایه و اصلی خود، شامل انواع گل ها و شکوفه ها هستند.که از رایحه ی این نت ها بیشتر عطر های زنانه ساخته می شود. عطرهای این گروه بویایی خود به شش زیر گروه تقسیم می شود:
گلدار آلدهیدی Floral Aldehiye برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
گلدار دریایی Floral Aquatic برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
گلدار میوه ای Floral fruity برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
گلدار میوه ای خوراکی Floral Fruity Gourmand برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
گلدار گیاهی (سبز) Floral Green برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
گلدار چوبی مشک دار Floral Woody Musk برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
چرمی (حیوانی) Leather
گروه بویایی چرمی در خود، بو های متوعی با تفاوت های ظریف، از رایحه های لطیف و مخملی گرفته تا بو های ترش و دودی را جا داده است. استخراج رایحه های دسته ی حیوانی، از خود چرم و پوست حیواناتی مانند گاو با بوی زننده ی اولیه و هم چنین بعضا از ادرار و مدفوع و خون حیوانات و حتی قیر، از روش های اولیه و سنتی در عطر سازی بوده است و اولین عطر های ساخته شده در این دسته بندی قرار می گیرند.
عطر های چرمی و حیوانی، به دلیل کمیاب بودن مواد اولیه، استخراج سخت و بوی خاصشان می توانند جز گران ترین و لوکس ترین عطر ها باشند. مثل عطر توسکان لدر Tuscan leather از تام فورد. قابل ذکر است که این گروه بویایی به زیرگروه های دیگر تقسیم نمی شود.
شرقی (اورینتال، گرم) Oriental
دسته ی بو های شرقی، با عطر عنبر بوی مسحور کننده و گرما و حرارت خاصشان، یکی از مهم ترین گروه های بویایی را به خود اختصاص می دهند. در ساختار آن ها نت های پایه ای گرم و محرکی همچون مشک، شیر، وانیل در کنار چوب و رزین های خاص استفاده می شود. این نت ها در عطر های شرقی عموما با عطر ادویجات و عود ها ترکیب می شوند و بویی گرم، دلپذیر و محرک را ایجاد می کنند. زیر گروه های این گروه بویایی به شرح زیر است:
شرقی گلدار Oriental Floral برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
شرقی آرامش بخش Oriental Fougere برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
شرقی تند Oriental Spicy برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
شرقی وانیلی Oriental Vanilla برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
شرقی چوبی Oriental Woody برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
چوبی Woody
بو های سرشار کننده و خاص دسته چوبی، در قلب خود شامل نت های چوبی هستند. از چوب صندل با بوی مرموزش گرفته تا عطر های خشک تر و تیز تری چون صدر و خس خس و مواد رزینی و صمغی با بو های جذاب و خاصشان در مواد اولیه ی عطر های گروه بویایی چوبی قرار می گیرند.
عطر های این بو اغلب رایحه هایی مردانه و سنگین دارند و عموما با دسته های آروماتیک و میوه ای ترکیب می شوند. و خود به پنج زیر گروه زیر تقسیم خواهد شد:
چوبی دریایی Woody Aquatic برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
چوبی آروماتیک (معطر) Woody Aromatic برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
چوبی مدیترانه ای (چیپر، قبرسی) Woody Chypre برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
چوبی گلدار مشکدار Woody Floral Musk برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
چوبی تند Woody Spicy برای مشاهده عطرهای این گروه بویایی اینجا کلیک کنید.
گروه های اصلی دیگری مثل دسته عنبر بو، دسته سرخسی و… نیز در زمینه بویایی و عطرسازی وجود دارند، اما ما در این مقاله به دسته های بالا که اصلی ترین و پرکاربرد ترین خانواده های بویایی هستند بسنده می کنیم و در مقالات تخصصی دیگر به توضیح بیشتر گروه های بویایی و زیر شاخه های آن ها خواهیم پرداخت.
